ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་ཝན་ཀྲོའུ་ཁུལ་འབྲི་ཆུའི་ཟམ་ཆེན་གཉིས་པའི་སྟེང་བགྲོད་པའི་སྤྱི་སྤྱོད་རླངས་འཁོར་ཞིག་འབྲི་ཆུའི་ནང་དུ་ལྷུང་བ། མཚོ་སྔོན་གོར་མོ་གྲོང་ཁྱེར་འབྲི་ཆུའི་ཆུ་འགོ་གྲོང་ཚོར་ཕར་རོགས་ཚུར་གཅེས་ཀྱིས་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བ། དཔལ་དགེའི་ཆུ་བསྐྱིལ་མཚེའུའི་འཕྲིན་གསར། འབྲི་ཆུའི་འགག་འཁྱིལ་མཚེའུ་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་རྒྱུན་རྣམ་སླར་གསོ་བྱུང་བ་དང་རོགས་སྐྱོབ་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ། གནས་མཆོག་ལྷ་སར་མཐུན་སྒྲིལ་མེ་ཏོག་རབ་ཏུ་བཞད་། ཆོས་དབྱིངས་སྐྱིད་ཀྱིས་ཡང་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲན་སྡུར་ལས་ཨང་དང་པོ་བླངས། ཀྲུང་གོའི་མི་རིགས་སྐད་ཡིག་ཡིག་སྒྱུར་ཅུས་ཀྱིས་བོད་ཡིག་རིག་ནུས་ཡིག་སྒྱུར་མཉེན་ཆས་ཁྱབ་སྤེལ་ཚོགས་འདུ་སྤོས་ལྡན་གྲོང་དུ་འཚོགས་པ། ཚོགས་ཆེན་བཅུ་དགུ་པའི་དགོངས་དོན་མཛུབ་ཁྲིད་དུ་བྱས་ཏེ། ཆོས་ལུགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་གཉིས་འཚམ་མཐུན་ཡོང་པ་བྱ་དགོས། ནུབ་བྱང་དགེ་འོས་སློབ་ཆེན་གྱིས་དགེ་འོས་སློབ་མ་བགྲང་ལས་འདས་པ་བསྐྱངས་པ། གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་གཞུང་ལམ་ཐོག་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཚད་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་1.7ཟིན་པ།
ཀྲུང་གོའི་བོད་ལྗོངས་དྲ་བ། > ཆོས་ལུགས། > གྲུབ་མཐའ།

མདོ་སྨད་དུ་དགེ་ལུགས་པའི་གྲུབ་མཐའ་ཐོག་མར་དར་བར་མཛད་པ་པོ་ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་གྱི་སྐོར་རགས་ཙམ་བརྗོད་པ།

སྤེལ་དུས 2019-04-09 ཡོང་ཁུངས། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ། རྩོམ་པ་པོ། ལྷ་མཆོག་རྒྱལ།
          མདོ་སྨད་འདིར་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་དག་དར་བའི་དཔྱད་པ་ལ། དབྱང་མིན་ཆན་དང་། ཧྥན་ཕྱིན། ཀྲང་ཧྲི་ཧེ་གསུམ་གྱིས་བྲིས་པའི་《ཀན་སུའུ་ཡི་མི་རིགས་དང་ཆོས་ལུགས》ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ཅིག་ཡོད་པའི་ནང་།  “ཡོན་ཁྲིན་ཙོང་ཐུ་མུར་ཡོན་ཀྲིན་ཁྲི་ལོ་དང་པོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1295ལོར། འགྲོ་མགོན་འཕགས་པས་ཁོང་གི་ཐུགས་སྲས་ཤེས་རབ་ཡེ་ཤེས་མངགས་ནས་ཅོ་ནེ་ཏིང་འཛིན་དར་རྒྱས་གླིང་བཏབ་པ་ནི། ས་སྐྱ་པའི་གྲུབ་མཐའ་ཀན་སུའུ་ལ་དར་བའི་རྟགས་མཚན་ཡིན་པ་དང་། ཅོ་ནེ་ཏིང་འཛིན་དར་རྒྱས་གླིང་གི་མཁན་པོ་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་( ས་སྐྱོང་གསུམ་པ་བཀྲ་ཤིས་དཔལ་གྱི་ནུ་བོ་བཞི་པ)དབུས་གཙང་ནས་སློབ་གཉེར་རྫོགས་ཏེ་ཕྱིར་རང་དགོན་དུ་ཕེབས་རྗེས་ས་སྐྱའི་གྲུབ་མཐའ་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་བའི་མཛད་པ་བསྐྱངས་པ་ནི། ﹙ཏཱ་ལེན་ཐེན་ཧྲེང་ཁྲི་ལོའི་སྐབས་ཏེ་སྤྱི་ལོ་1457ནས་སྤྱི་ལོ་1464བར﹚དགེ་ལུགས་པ་ཐོག་མར་ཀན་སུའུ་ལ་དར་བའི་རྟགས་མཚན་ཡིན། ”①ཞེས་བྲིས་ཡོད་ཅིང་། དེ་མིན་ཡིག་ཆ་གཞན་ནའང་དེ་ལྟ་བུའི་ལྟ་ཚུལ་བཀོད་པ་མཐོང་བས། ས་སྐྱ་པ་དང་དགེ་ལུགས་པ་མདོ་སྨད་དུ་ཐོག་མར་དར་ས་དེ་ཅོ་ནེ་ཡིན་པའི་བཤད་ཚུལ་ནི་ཕལ་ཆེར་རྩོད་མེད་དུ་ཡོད་པར་སྣང་། འོན་ཀྱང་ཁོ་བོས་ཉེ་ཆར་རྒྱལ་ཚབ་དར་མ་རིན་ཆེན་གྱི་དངོས་སློབ་ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་གྱི་རང་རྣམ་དང་དགོན་མོ་ཆེ་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་གི་བླ་བརྒྱུད་ལག་བྲིས་མ་ཞིག་མཐོང་བ་ལས། ་སྨད་དུ་དགེ་ལུགས་པའི་གྲུབ་མཐའ་ཐོག་མར་སྤེལ་མཁན་ནི་ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་ཡིན་པ་དང་། ཐོག་མར་སྤེལ་ས་ནི་དགོན་མོ་ཆེ་དགེ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་ཡིན་པ་གསལ་པོར་ཤེས། འདི་ལྟ་བུའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ལ་སྔར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་པོ་དག་གིས་ཅི་ཕྱིར་སྨྱུག་རྩེས་མ་རེག་པ་རེད་ཟེར་ན། དགོན་པ་འདིའི་གནས་ཡུལ་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐབས་ནས་རིམ་བཞིན་རྒྱའི་ས་ཆར་གྱུར་བ་དང་། དགོན་པའི་གྲྭ་པའི་འབྱུང་ཁུངས་མཆོད་གཞིས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རྒྱ་རིགས་སུ་གྱུར་བས། ཀུན་ལ་རྒྱུས་ཆུང་བར་གྱུར་པའི་སྟབས་རེད།
དང་པོ། ལོ་རྒྱུས་ཤོག་དྲིལ་གྱི་གནས་ཚུལ་མདོར་བསྡུས།
          ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་གྱི་རང་རྣམ་དང་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེ་དགེ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་གི་བླ་རབས་བཀོད་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤོག་དྲིལ་དེ་ནི། ད་ལྟའི་ཀན་སུའུ་ལིན་ཞ་ཧོས་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ཁེང་ལོ་རྫོང་གི་མིན་ལུའུ་ཞང་ཝ་ཐན་སྡེ་བ་(临夏回族自治州康乐县鸣鹿乡洼滩村)ན་ཡོད་པའི་རྒྱ་སྐད་དུ་མ་“ཞིས་ཧྥིན་ཝོ་སི”(西蜂窝寺 )དང་བོད་མིང་ལ་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེ་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་”ཟེར་བའི་དགོན་པའི་དོ་དམ་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཀྲུའུ་རིན་མིང་ལ་པེན་ཀྲི་ཧོ་(边致和)ཟེར་བ་དེས་ཁོ་བོ་ཡོད་སར་ཁྱེར་ཡོང་ནས་ནང་དོན་རྒྱུས་ལེན་དུས་ད་གཟོད་མཐོང་བ་ཡིན།           ཤོག་དྲིལ་དེའི་ཞེང་ལ་ཀུང་ཧྥིན82དང་སྲིད་ལ་ཀུང་ཧྥིན60ཡོད་ལ། སྟེང་གི་ཡི་གེའི་འབྲི་ཚུགས་ལེགས་ཤིང་ཚིག་སྦྱོར་དམ་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བལྟས་ན་མཁས་པའི་གསུང་དངོས་ཡིན་པའི་དང་བ་འདྲེན་ཐུབ། པེན་ཀྲི་ཧོས་བཤད་ཚུལ་ལྟར་ན་བླ་རབས་དེ་འབྲི་མཁན་ནི་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་བཅུ་གཅིག་པ་ཐུང་ཀྲི་(同治)ཁྲི་ལོ་དང་པོ་སྟེ། སྤྱི་ལོ་1862ལོར་ཆིང་རྒྱལ་རབས་སྲིད་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་ཧོས་དམག་གིས་ཀན་སུའུ་ས་ཆའི་ནང་བ་སངས་རྒྱས་པའི་དགོན་སྡེ་རྣམས་བཅོམ་སྐབས་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་དགོན་བདག་མཛད་བཞིན་པའི“候哈诸•万把坚措”དང་ཡོངས་གྲགས་སུ་(三喇嘛)ཟེར་བས་བྲིས་པ་ཡིན་པར་བཤད། རྒྱ་ཡིག་གི་མིང་དེ་བོད་ཡིག་ལ་ཅི་ཟེར་དཔྱད་དཀའ་ཡང་། བླ་མའི་གདན་རབས་ཀྱི་མཇུག་ཏུ་རབ་འབྱམས་སྦྱིན་པ་རྒྱ་མཚོ་ཞུ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཡིན་པར་བྱས་ན་དོན་ལ་བསྙེགས་ཐུབ་པ་འདྲ། དེའི་རྗེས་སུ་ད་དུང་“ཆོས་རྗེ་བློ་བཟང་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་”ཟེར་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་མོད། དེ་ནི་རྗེས་ནས་བྲིས་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ་ཏེ། གཅིག་ནས་དེ་གོང་གི་ཡིག་ཚུགས་དང་མི་མཚུངས་ཤིང་། གཉིས་ནས་རྫོགས་ཚིག་“སརྦ་མངྒཾ། ། ”གྱི་རྗེས་སུ་བཀོད་ཡོད་པས་སོ།  །
          ཤོག་དྲིལ་ལས་གཞན་ད་དུང་དར་རས་དམར་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་དེ། དེའི་ཐོག་ལ་འཇམ་བཞད་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་བསྐལ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་དབང་ཕྱུག་གིས་དགེ་སློང་བློ་བཟང་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་བདག་པོར་བསྐོ་བཞག་གི་ཆེད་ཆོས་རྗེའི་ཆོ་ལོ་བྱིན་པའི་འཇའ་ས་ཡིན་ཏེ། དེ་ལས་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་བའི་མཚོ་མིག་ས་སྤྲེལ་ཆོ་འཕྲུལ་ཟླ་བའི་དཀར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་གསུམ་པར་བླ་བྲང་ཐུབ་བསྟན་ཕོ་བྲང་ནས་བྲིས་པ་ཛ་ཡནྟུ”ཞེས་བྱུང་བ་ལས་འཇའ་ས་གནང་ལོ་ནི་སྤྱི་ལོ་1908ལོ་ཡིན་པ་གསལ་ཞིང་།  ཕལ་ཆེར་ཁོང་ལ་འཇམ་བཞད་ཚང་གིས་ཆོས་རྗེའི་ཆོ་ལོ་གནང་རྗེས་སྔར་ནས་ཡོད་པའི་བླ་མའི་གདན་རབས་ཀྱི་རྗེས་སུ་རང་གི་མཚན་བྲིས་པ་རེད།
          གོང་གི་དཔྱད་གཞི་འདི་གཉིས་ནི་ད་ལྟ་ནང་སར་ཡོད་པའི་སྔོན་གྱི་བོད་དགོན་དག་གི་གནས་ཚུལ་དང་། གནའ་རབས་ཀྱི་མི་རིགས་འབྲེལ་བ། ཆོས་ལུགས་དགོན་སྡེའི་ལོ་རྒྱུས་འཕོ་འགྱུར། གོང་མ་རིམ་བྱོན་གྱིས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལ་འཛིན་པའི་སྲིད་ཇུས་སོགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་དཔྱད་གཞི་བཟང་པོ་ཞིག་ཡིན་པར་བསམ་ནས། ཁོ་བོ་དངོས་སུ་ཁེང་ལོ་རྫོང་ལ་སོང་སྟེ་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་ད་ལྟའི་གནས་ཚུལ་ལ་རྟོགས་ཞིབ་ཐེངས་གཅིག་བྱས། དགོན་པ་དེ་ནི་ཧ་ལམ་གྲོང་ཁྱེར་ལན་ཀྲོའུ་ནས་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་སྤྱི་ལེ་དགུ་བཅུའི་མཚམས་ན་ཡོད་ལ། ཆགས་ཡུལ་ནི་ནགས་ཚལ་སྟུགས་པོར་སྐྱེས་ཡོད་པའི་རི་ངོས་ཉམས་དགའ་བ་ཞིག་ཡིན། ཐ་ཏོང་ལེང(塔洞梁)ཞེས་པའི་རྒྱབ་རིའི་རྩེ་ལ་ཕྱིན་ན་སྤང་ལྗོངས་གཡུ་ཡི་མཎྜལ་ཕྱིས་འདྲ་ཤིན་ཏུ་མཛེས་པ་ཡོད་ཅིང་། དེ་ནས་ལྷོ་ཤར་མཚམས་ཀྱི་རྒྱང་རིང་ལ་བལྟས་ན་བྲག་རི་དཀར་པོ་རྩེ་མོ་གངས་ཀྱིས་གཡོགས་པ་མཐོང་ཐུབ།
          སྔོན་ཆད་དགོན་པ་འདིར་ཁང་མིག་གཅིག་ཀྱང་མ་ལྷག་པར་གཏོར་བཤིག་ཐེབས་ནའང་། 1982ལོ་ནས་དགོན་པ་སླར་གསོ་བྱས་རྗེས་ས་དེའི་ཆོས་དད་མང་ཚོགས་ཀྱིས་གྲོན་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་ཚོ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་བཏང་སྟེ། བྱམས་ཁང་དང་མཆོད་ཁང་། བཀྲམ་སྟོན་ཁང་། སྒོ་ཆེན་ཕྱི་ན་རྡོ་སྐོས་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་བཅས་པ་སོགས་བཞེངས་ཡོད། ཡ་མཚན་པ་ཞིག་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་དགོན་པ་དེར་གཏོར་བརླག་མང་པོ་ཐེབས་ཤིང་། མཆོད་གཞིས་དང་གྲྭ་རྒྱུན་ལའང་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བར་བཤད་ཀྱང་། རྟེན་རྙིང་རྩ་ཆེན་འགའ་ད་དུང་ལྷག་ཡོད་པ་རེད། དཔེར་ན། ཏཱ་མིན་གོང་མ་ཡུང་ལོའི་ཁྲི་ལོ་བཅུ་པ་སྟེ། སྤྱི་ལོ་1412ལོའི་ཟླ་ལྔ་པའི་ཚེས་གཅིག་ཉིན་དགོན་བདག་བླ་མ་དཔལ་ལྡན་བཟང་པོ་ལ་གོང་མས་གནང་བའི་རྒྱ་བོད་ཤན་སྦྱར་གྱི་འཇའ་ས་( ད་ལོའི་བར་ལོ་593འགོར་ཡོད) ②དང་།  “普贤法宝”ཞེས་པའི་ཐམ་ཀ དུང་དཀར་གཡས་འཁྱིལ། དངུལ་གྱི་མཆོད་སྐོང་། ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཧྲིན་ཀྲི(顺治)ཁྲི་ལོ་དགུ་པ་སྤྱི་ལོ་1652ལོར་གོང་མས་དགོན་བདག་བླ་མ་བློ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལ་གནང་བའི་རྗེ་བཙུན་བྱམས་པའི་ལི་མ་མདའ་ཚད་ཅན།  ཆིན་ཁང་ཞི་ཁྲི་ལོ་བཅུ་གཅིག་པ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་1672 ལོར་དགོན་བདག་བླ་མ་བློ་བཟང་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་རེབ་གོང་གི་ལྷ་བཟོ་གདན་དྲངས་ནས་བཞེངས་པའི་རྗེ་ཡབ་སྲས་གསུམ་གྱི་ཐང་ཀ་ཆེ་ཆུང་གཉིས་བཅས་ཡོད། །
གཉིས་པ།  རབ་འབྱམས་པ་སྦྱིན་པ་རྒྱ་མཚོས་བླ་མའི་གདན་རབས་བསྐྱར་འབྲི་བྱེད་དོན།
          བླ་མའི་གདན་རབས་ནི་ཤར་བ་བརྩོན་རིན་ཆེན་གྱི་རང་རྣམ་དང་། བླ་མ་དཔལ་འབྱོར་སེང་གེའི་རྣམ་ཐར་གཙོ་བྱས་པའི་བླ་རབས་གཞན་དག་མཉམ་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་པ་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟར་འབྲི་དོན་ནི་བོད་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ཆུ་ཁྱི་ལོ་སྟེ་སྤྱིོ་ལོ1862ལ་ཐུང་ཀྲི་གོང་མ་ཁྲིར་འཁོད་པའི་ལོ་དེའི་ཟླ་བ་བཅུ་པའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་ཉིན། ཧོས་དམག་གིས་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེ་དགེ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་མེར་བསྲེགས་ནས་རྩ་མེད་དུ་བཏང་བས། དགོན་པའི་གྲྭ་བས་སྔར་གྱི་རྟེན་རྩ་ཆེན་ལྷག་ལུས་རྣམས་ཁྱེར་ནས་བླ་བྲང་དང་ཅོ་ནེ་ཕྱོགས་སུ་བྲོས་ཀྱང་། ལམ་སྐབས་ནས་ཇག་པར་འཕྲད་དེ་རྟེན་རྣམས་ཕལ་ཆེར་འཕྲོག་བཅོམ་ཐེབས། དགོན་བདག་སྦྱིན་པ་རྒྱ་མཚོ་ཡང་ད་ལྟའི་ཀན་ལྷོ་ལིན་ཐན་རྫོང་ན་ཡོད་པའི་སྒྲོལ་མ་རང་བྱོན་དགོན་པར་ཕེབས་ནས་ལོ་གསུམ་ལ་ཡུལ་བྱོལ་བྱས་པ་དང་། དེ་ནས་ཁོང་གིས་དབུལ་ཕུང་གི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་མ་ཐུབ་པར་ཕ་ཡུལ་མིན་ཞན་ཧྲོས་མོ་ཀུག་(岷县水磨沟)ལ་མི་འགྲོ་ཀ་མེད་བྱུང་ཞིང་། དེ་རུ་ཁོང་ཐུགས་ཁྲེལ་དང་འཚོ་བའི་དཀའ་སྡུག་གི་ཁྲོད་ནས་ལོ་དགུར་བཞུགས་པའི་རིང་། དགོན་པ་སླར་གསོ་བྱེད་པའི་ཐུགས་དགོངས་ལ་རེ་ལྟོས་མེད་པར་གཟིགས་པས། རང་གི་ཁྱིམ་རྒྱུད་ལ་བརྗེད་དུ་ཕངས་པའི་བླ་མའི་གདན་རབས་ཤིག་ཡོད་པ་དེ་རྗེས་རབས་པར་མི་བརྗེད་པའི་གཟུངས་སུ་འགོད་ཆེད་ཁོང་གྲོངས་ཁ་མའི་ཤིང་ཕག་སྤྱི་ལོ1875ལོའི་ཟླ་བརྒྱད་པའི་ཚེས་གཅིག་ལ་ཡི་གེར་བྲིས་ཤིང་། ཁོང་གིས་དེ་ལ་རྒྱ་ཡིག་གི་ཁ་བྱང་ཞིག་ཀྱང་བཀོད་དེ③ཡུང་ལོའི་རིང་ནས་བཟུང་དགོན་པའི་གདན་ས་འཛིན་མཁན་དེ་ཕས་བུ་དང་བུས་ཚ་བོ། དེ་ནས་བུ་རབ་ས་ཚ་རྒྱུད་བརྒྱུད་དེ་བཟོད་པ་རྒྱ་མཚོ་ལ་ཐུག་གི་བར་བླ་རབ་ས་ཉེར་གཅིག་བརྒྱུད་ཡོད་པ་གསལ་བཤད་བྱས། 
གསུམ་པ།  ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་གྱི་རང་རྣམ་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ།  
          《རང་རྣམ》དེའི་མགོ་ནས་“བརྩོན་རིན་བདག་གི་རྣམ་ཐར་མདོར་བསྡུས་ནི། ། སྐྱེས་ཡུལ་མདོ་སྨད་ཤར་ཡུལ་མཐིལ་དུ་སྐྱེས།  ། ཕ་ནི་དེ་གུ་ཧོར་འཕན་ཞེས་བྱ་བ་དང་།  །  མ་ནི་འབྲོ་བཟའ་བསོད་ནམས་མཚོ་ཞེས་བྱ།  ། ”ཞེས་ གསུངས་པའི་བླ་མ་དེའི་སྐྱེ་ཡུལ་གང་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་པའི་ཐད།  《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་》དུ་ཀླུ་ཆུའི་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་རྣམས་བཤད་སྐབས་“རྒྱབ་ངོས་མ་གལ་ཕྱོགས་སུ་ཤིང་ཀུན་དགོན་པའི་ལེ་ལག་སྒོ་མོ་ཆེ་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་ནི། རྒྱལ་ཚབ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་དངོས་སློབ་ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་གྱི་གདན་ས་ཡིན་ལ། དགའ་ལྡན་ཆོས་འབྱུང་དུ་ཆོས་རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་པས་ཤར་ཡུལ་དུ་བསྟན་པ་བསྐྱངས། སྒྲུབ་པ་མཛད་པས་འགྱོད་མེད་ཀྱི་གདེངས་བརྙེས་ཞེས་གསུངས་། ”④ ཡོད་པར་གཞིགས་ན། ཁོང་གིས་གསུངས་པའི་ས་“མདོ་སྨད་ཤར་ཡུལ་”ཞེས་པ་ནི་ད་ལྟའི་ཀན་སུའུ་ལིན་ཞ(临夏)དང་ཏིན་ཞིས(定西)⑤ཀྱི་ཕྱོགས་འདི་ཡིན་པ་ཤེས་ཤིང་། ས་ཁུལ་འདི་དག་གི་མི་རྒྱུད་ནི་གནའ་དུས་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་རྒྱ་བོད་ས་མཚམས་སུ་སོ་སྲུང་ལ་ཡོང་བའི་བྷོད་དམག་གི་རྒྱུད་ལས་འཕེལ་ཚུལ་འབྲེལ་ཡོད་རྒྱ་བོད་ལོ་རྒྱུས་དག་ན་གསལ་པོར་བཤད་ཡོད། ཆོས་རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་གྱི་ཕ་མེས་ཡང་མེས་ཀྱང་གནའ་བོའི་སོ་སྲུང་དམག་དཔོན་གྱི་མི་རྒྱུད་ཡིན་ཏེ། མི་རྒྱུད་འདི་ལས་བླ་མ་དང་ས་གནས་ཀྱི་མགོ་དཔོན་དུ་མ་ཞིག་འཁྲུུངས་ཡོད་པ་རེད། དཔེར་ན། ཏྰ་མིན་ཡུང་ལོའི་སྐབས་ནས་བཟུང་སྟེ་རྒྱལ་རབས་ལྔ་ལ་གོང་མའི་དབུ་བླ་མཛད་མྱོང་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ཀྱི་བན་དཔོན་ཆེན་པོ་རྗེ་མེན་ཇུ་དཔལ་ལྡན་བཀྲ་ཤིས་དང་། ཏཱ་མིན་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་བློན་ཆེན་ཀྲིན་ཧི་(郑和)དང་མཉམ་དུ་ཀྲུང་གོའི་ཚོང་གྲུ་རུ་ཁག་ཁྲིད་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱ་མཚོར་ཐེངས་བཞི་བགྲོད་མྱོང་བ་དང་བོད་དོན་གཙོ་གཉེར་བྱེད་མཁན་གོང་མའི་ཕོ་བྲང་གི་ཉུག་རུམ་པ་ཆེན་པོ་ཧིག་ཞན(候显)⑥སོགས་ཡོད་པ་རེད། 《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་》དུ་རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་དང་མི་རྒྱུད་གཅིག་ཡིན་པའི་མེན་ཇུ་དཔལ་ལྡན་བཀྲ་ཤིས་བཤད་སྐབས།  ཁོང་ཚོའི་མི་རྒྱུད་སྔོན་མ་ནི་བཙན་པོ་ཁྲི་རལ་བ་ཅན་གྱིས་ཙོང་ཁའི་ཕྱོགས་ནས་དམག་འདྲེན་སྐབས།  དམག་གི་གཟི་བྱིན་བསྐྱེད་པའི་དམག་དར་ཕྱར་མཁན་མཚན་ལ་གཅེན་དར་བ་ཟེར་བ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། གང་གི་ཚེ་དམག་གོ་ཆོག་གི་བློན་ཆེན་པོས་དམག་རྩིས་གོ་གཤེར་མཛད་དུས་གཅེན་དར་བ་བས་གཡག་ཆེན་པོ་དར་ཕྱར་མཁན་མཚན་ལ་གཅེན་དར་བ་ཟེར་བ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། གཤེར་མཛད་དུས་གཅེན་དར་བ་བས་གཡག་ཆེན་པོ་གཉིས་མཆན་ཁུངས་དུ་བཅུག་སྟེ། ས་ལ་མི་རེག་པར་ཁྱེར་བས་གཅེན་དར་བ་གཡག་ཁུར་དང་། དམག་སྡེ་ཐམས་ཅད་ལས་དེ་བུད་པས་དེ་བུད་དུ་ཐོགས། དེ་ནས་ཁོང་རྒྱ་བོད་ཀྱི་མཚམས་ས་མཐའ་གནོན་པའི་དམག་དཔོན་དུ་བསྐོས་ཤིང་། ཐེབ་ཇུས་བྲག་དཀར་གཉན་གྱི་ཕོ་བྲང་ལ་བཙན་མཁར་བརྩིགས་ཏེ་མདོ་སྨད་ཀྱི་མི་དཔོན་བྱས། (ད་ལྟའི་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཏིན་ཞིས་ས་ཁུལ་མེན་ཞན་རྫོང་གི་ཁོངས་གཏོགས་ཡིན)དེ་ནས་མི་རབས་བཅུ་གསུམ་འདས་རྗེས་བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་བཙུན་མོ་བདུན་ཡོད་པར་སྲས་བཅོ་བརྒྱད་བྱུང་། དེའི་ནང་གི་གསུམ་རབ་ཏུ་བྱུང་སྟེ་བླ་མ་གུ་རུམ་བྱ་བས་ཁྲག་འོ་མར་བསྒྱུར་ནུས་ཤིང་ཧོར་གྱི་དབུ་བླ་མཛད། བླ་མ་སཾ་གྷས་འཇམ་དབངས་ཀྱི་གནས་རི་བོ་རྩེ་ལྔའི་ཆོས་སྡེ་དང་། མཁན་པོ་དྷྰདྷྰརྨ་ཕྰ་ལས་ཤིང་ཀུན་དཔལ་གྱི་སྡེ་ཆེན་གྱི་( མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེ་དང་དགོན་མགོ་གཅིག་ཡིན་)གདན་ས་མཛད། གཞན་མི་དཔོན་གྱི་ལས་ཀ་འཛིན་པ་བཞི་དང་། ཡུལ་དཔོན་ཤ་སྟག་བྱུང་བའི་སྔ་མ་བཞིའི་ནང་ཚན་དབེན་ཕོན་ཆེན་པོའམ་མར་སྟེང་དཔོན་པོ་བཟང་བོ་དཔལ་གྱི་སྲས་སུ་རྗེ་འདི་ཉིད་འཁྲུངས། ⑦ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་ཡང་རྗེ་དཔལ་ལྡན་བཀྲ་ཤིས་ཀྱི་ཕ་སྤུན་ནམ་ཚ་བོ་གང་རུང་ཞིག་ཡིན་དེ། རྗེ་དཔལ་ལྡན་བཀྲ་ཤིས་ལ་ཁོང་དཔོན་དར་བ་གཡག་ཁུར་གྱི་མི་རྒྱུད་ཡིན་པས་“དེ་ཚང་ཆོས་རྗེ”་ཟེར་བ་དང་། ཤར་བ་བརྩོན་རིན་གྱི་ཡབ་ཀྱི་མཚན་ལ་“དེ་གུ་ཧོར་འཕན་”ཟེར་བ་དེ་ཡིག་ཐོག་གི་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ཡོད་ཀྱང་རུས་མིང་གཞི་གཅིག་ལ་བྱས་པ་རྟོགས་ཐུབ། ཁོང་གི་ཡུམ་གྱི་མཚན་ལ་མ་“འབྲོ་བཟའ་བསོད་ནམས་མཚོ“ཟེར་བ་དེ་ལྷག་པར་བོད་ཀྱི་བློན་ཆེན་གྱི་མི་རྒྱུད་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ་སྟེ། བཙན་པོའི་སྐབས་སུ་མདོ་སྨད་ཀྱི་དམག་སྤྱིའི་ནང་རུས་མིང་འབྲོ་ཅན་མང་པོ་ཡོད་ལ། ཕྱིས་སུ་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཐོར་རྗེས་དེའི་ནང་གི་སྐོར་ཞིག་ཕྱིར་དབུས་གཙང་ལ་སོང་བ་དང་། སྐོར་ཞིག་རྒྱ་ལ་འདྲེས་ནས་རུས་མིང་ཧི་(何)ཅན་དུ་གྱུར།
          རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་ནམ་འཁྲུངས་དང་ནམ་དབུས་གཙང་ནས་སློབ་གཉེར་རྫོགས་ཏེ་རང་དགོན་ལ་ཕྱིར་ལོག་པ་སོགས་ལ་དཔྱད་ཞིབ་ཅིག་བྱས་ན།  《རང་རྣམ》དུ་ཁོང་དགུང་ལོ་བརྒྱད་ལོན་པའི་ཚེ་རྣམ་དཔྱོད་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་གཏམ་ནི་མཚན་ལ་ལྷ་བླ་མ་ཞེས་པ་དབུས་གཙང་ཕྱོགས་ནས་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་ལ་སློབ་གཉེར་བྱས་ཏེ་མཁས་པར་གྱུར་པའི་བསྟན་འཛིན་ཆེན་པོ་དེས་གསན་པས། ཁོང་གི་ཡབ་ཡུམ་ལས་ནན་གྱིས་བསླངས་ཤིང་། དགོང་ལོ་བཅུ་གཅིག་ལོན་སྐབས་ནས་དྲུང་དུ་ཁྲིད་དེ་བུ་གཅིག་ལྟ་བུར་བསྐྱངས། དགུང་ལོ་ཉེར་དྲུག་ལོན་སྐབས་བླ་མ་དེས་བདག་རྐྱེན་མཛད་པར་བརྟེན་ནས་དབུས་སུ་ཕེབས་ཏེ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་གདན་ས་དགའ་ལྡན་ནས་ཆོས་གྲྭར་ཞུགས་ཤིང་། རྒྱལ་ཚབ་རྗེའི་དྲུང་ནས་རབ་ཏུ་བྱུང་པ་དང་བསྙེན་པར་རྫོགས། ⑧གནས་ཚུལ་དེ་གཞིར་བཟུང་ནས་དཔྱད་ན་ལྷ་བླ་མས་དབུས་གཙང་ཕྱོགས་ནས་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་སྐབས་དེ་ཏག་ཏག་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ་བཞུགས་རིང་ཡིན་ལ། ཕལ་ཆེར་གསུང་གི་བདུད་རྩི་ཡང་མྱངས་ཡོད་པ་ཚོད་དཔགས་བྱེད་ཐུབ། དེས་ན་རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་དགུང་ལོ་ཉེར་དྲུག་གི་ཐོག་བླ་མའི་བཀའ་གསུང་བཞིན་དབུས་གཙང་ལ་བསྙེན་རྫོགས་སྒྲུབ་པ་དང་སློབ་གཉེར་ལ་ཕེབས་སྐབས། ཐོག་མར་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་གཟས་ནས་ཕེབས་པ་ཡིན་ཤས་ཆེ་ཡང་། དེ་དུས་དེང་སྐབས་ལྟ་བུའི་ཆ་འཕྲིན་མི་མྱུར་བས། རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་ས་ཕག་(1419)ལོར་ཞིང་གཞན་དུ་གཤེགས་ཚུལ་མ་གསན་པར་ངེས། རྒྱལ་ཚབ་རྗེས་ས་ཕག་ལོ་ནས་ལྕགས་ཕག་(1431)ལོ་བར་དགའ་ལྡན་ཁྲི་རབས་གཉིས་པ་མཛད་ཅིང་། ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་དབུས་གཙང་ལ་ཕེབས་དུས་རྒྱལ་ཚབ་རྗེས་དགའ་ལྡན་ཁྲི་བ་ཞེས་པའི་ལོ་ཚིགས་ལ་འཁེལ་འདུག དེས་ན་ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་སྐུ་གཤེགས་པའི་ཕྱི་ལོ་ལྕགས་བྱི་ལོར་(1420)དགའ་ལྡན་དུ་འབྱོར་བ་ཡིན་པའི་དབང་དུ་བཏང་ན། དེ་དུས་ཁོང་དགུང་ལོ་ཉེར་དྲུག་ཡིན་པས། འཁྲུངས་ལོ་ནི་ཤིང་ཁྱི(1394)ལ་འཁེལ་ཡོད་པ་རེད།  《རང་རྣམ》དུ་“དེ་ནས་ལོ་གྲངས་བཞི་བཅུ་ལོན་པའི་ཚེ། ། སླར་ཡང་མདོ་སྨད་ཤར་ཡུལ་ཕྱོགས་འདིར་འོང་།  ། ”ཞེས་གསུངས་ཡོད་པ་ལས། ཁོང་ཕྱིར་རང་དགོན་དུ་ཕེབས་དུས་ནི་ཤིང་རྟ(1434)ལོ་ཡིན་པ་རེད། དེ་ལྟར་ཚོད་དཔག་བྱས་པར་འཐུས་ཤོར་ཅུང་ཟད་ཡོད་སྲིད་ཀྱང་། ཆེས་མང་ནའང་ལོ་བདུན་བརྒྱད་ཀྱི་རྒྱུགས་ཐང་ལས་མེད་བསམ།  རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་ཕྱིར་རང་དགོན་དུ་ཕེབས་རྗེས། དགེ་ལུགས་པའི་གྲུབ་མཐར་བསྒྱུར་བ་(དེའི་སྔོན་ལ་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་གྲུབ་མཐའ་ཡིན་པར་བཤད) དངོས་གནས་ཡིན་ཏེ།  གཅིག་ནས་སྔོན་ཆད་ཤིང་ཀུན་དགོན་གོང་མ་ཟེར་བ་ཤར་བ་བརྩོན་རིན་གྱི་སྐབས་ནས་བཟུང་“མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེ་དགའ་ལྡན་ཆོས་ཁོར་གླིང་”ལ་བརྗེས་པ་དང་། གཉིས་ནས་ཁོང་གི་སྔོན་ལ་བླ་མའི་མཚན་ལ་“རིན་ཆེན”དང“བཀྲ་ཤིས་”ཞེས་པ་མང་མོད་ཀྱང་། ཁོང་གི་རྗེས་ནས་བཟུང་ཕལ་ཆེར་གྱི་མཚན་ན“བློ་བཟང་”ཞེས་སྦྱར་ཡོད་པ་ལས་ཀྱང་ཤེས་ཐུབ།      དེས་ན་ཤར་བ་བརྩོན་རིན་ཕྱིར་རང་དགོན་དུ་ཕེབས་པའི་ཤིང་རྟ་(1434)ལོ་ནས་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་ཕྱག་ལེན་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ན། མཁན་པོ་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་ཏཱ་མིན་ཐེན་ཧྲེང་ཁྲི་ལོའི་སྐབས་སུ་(1457—1464)ཅོ་ནེ་དགོན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་བ་ལས་ལོ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གིས་སྔ་བ་དང་།  རྒྱལ་ཚབ་རྗེ་དགའ་ལྡན་གྱི་ཁྲི་ལས་ཟུར་བཞུགས་མཛད་པའི་ལྕགས་ཕག་(1431)ལོར་ཤར་བ་བརྩོན་རིན་གྱིས་རབ་བྱུང་སྒྲུབ། དེ་ནས་ཁོང་གིས་དབུས་གཙང་ནས་ལོ་བཅུ་བཞིའི་རིང་སློབ་གཉེར་མཛད་རྗེས་ཤིང་གླང་(1445)ལོར་ཕྱིར་ཕེབས་པའི་དབང་དུ་བཏང་ནའང་། ཅོ་ནེ་དགོན་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་བ་ལས་ད་དུང་ལོ་བཅུ་ལྷག་གིས་སྔ་བས། ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་ནི་མདོ་སྨད་ཤར་གྱི་ཕྱོགས་འདིར་དགེ་ལུགས་པ་ཐོག་མར་སྤེལ་མཁན་དང་། མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེ་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་ནི་མདོ་སྨད་ཀྱི་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་སྡེ་ཐོག་མ་ཡིན་ཞེས་མགྲིན་པ་གཟེངས་སུ་བསྟོད་ནས་སྨོས་ཆོག
བཞི་པ། ཤར་བ་བརྩོན་རིན་གྱིས་གོང་མའི་དབུ་བླ་བཞེས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་དཔྱད་པ།
          མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་དགོན་བདག་སྔོན་མ་འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་དང་། བན་དེ་ཡེ་ཤེས་རིན་ཆེན། བླ་མ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན། དཔལ་ལྡན་བཟང་པོ། དཔལ་ལྡན་བཀྲ་ཤིས་སོགས་ཚང་མ་གོང་མའི་དབུ་བླ་མཛད་མྱོང་ཞིང་། མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་བླ་མ་རྣམས་དང་སྐབས་དེའི་ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གི་བར་ལ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཀྱང་ཆགས་ཡོད་པས། ཆོས་རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་ལའང་ཁོང་གི་མཁྱེན་དཔྱོད་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་དབུ་བླར་བཞུགས་པའི་ཆ་རྐྱེན་ཡོངས་སུ་ལྡན་པ་དང་། གོང་མས་ཀྱང་ཁོང་བཀུར་ངེས་ཡིན་ཀྱང་། ཁོང་གིས་གོང་མའི་དབུ་བླ་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་གང་ན་ཡང་མེད་དེ། ཐོག་མར་ཁོང་གི་《 རང་རྣམ》དུ་“དེ་ནས་ལོ་གྲངས་བཞི་བཅུ་ལོན་པའི་ཚེ། སླར་ཡང་མདོ་སྨད་ཤར་ཡུལ་ཕྱོགས་འདིར་འོང་།  ། རང་གིས་རྟོགས་པའི་ལེགས་བཤད་གཏམ་འདི་དག སྐལ་ལྡན་འགའ་ལ་ལེགས་པར་བསྟན་བྱས་ཏེ།  ། རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་འཕེལ་ན་ཅི་མ་རུང་།  ། སྙམ་པའི་བསམ་པས་ལོ་གྲངས་དུ་མའི་བར།  ། སྡེ་སྣོད་རྒྱུད་སྡེ་གཞུང་ཆེན་དུ་མ་དང་།  ། ལམ་གྱི་རིམ་པ་རྣམས་དང་བསླབ་བྱ་རྣམས།  ། འབད་པས་བཤད་ཅིང་གང་ལ་གང་མཁོ་བའི།  ། བཀའ་ལུང་རྗེས་གནང་ལག་ལེན་འགྲིག་ཆགས་དང་།  ། སྐྱེད་རྫོགས་མན་ངག་ལས་ཚོགས་སྦྱིན་བསྲེག་སོགས།  ། ཀུན་ལ་ཉེར་མཁོའི་ཆོས་རྣམས་རྒྱ་ཆེར་བསྟན།  ། ལྷག་པར་བསྟན་པའི་རྩ་བ་ཚུགས་ཕྱིར་དུ།  ། འདུལ་བའི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་ནས་བཤད་པ་བཞིན།  ། སྒྲུབ་བྱ་རྣམས་ལ་རབ་བྱུང་བསྙེན་རྫོགས་ཀྱི།  ། ཆོ་ག་རྣམ་པར་དག་པས་སྡོམ་པ་བྱིན།  ། སོ་སོ་བསླབ་བྱ་རྣམས་དང་ལས་འབྲས་ཀྱི།  ། འདོར་ལེན་བྱེད་ཚུལ་རྒྱས་པར་ཡང་ཡང་བཤད།  ། ཐ་ན་ཁྱིམ་པ་རྣམས་ལ་བསྙེན་གནས་ཀྱི། སྡོམ་པ་བྱིན་ནས་སྐྱབས་འགྲོ་ཡིག་དྲུག་དང་།  ། གསུང་རབ་འབྲི་དོན་སྦྱིན་གཏོང་ལས་སོགས་པ།  ། དགེ་བ་དུ་མའི་ལས་ལ་ལེགས་པར་སྦྱར། ། ཁ་ཡི་ཆོས་བཤད་ཙམ་ལ་མ་བཞག་པར།  ། རང་གི་སྡོམ་པ་གསུམ་གྱི་ཉམས་ལེན་རྣམས།  ། ཅི་ནུས་ཉམས་སུ་ལེན་པ་གཞིར་བཞག་ནས།  ། གཙུག་ལག་ཁང་དང་མཆོད་རྟེན་བརྩིག་པ་དང་།  ། སྐུ་གཟུགས་བཞེངས་དང་གསུང་རབ་འབྲི་འདོན་དང་།  ། དཀྱིལ་འཁོར་སྒྲུབ་མཆོད་སྦྱིན་བསྲེག་དུས་གཏོར་དང་།  ། སྦྱིན་གཏོང་ལ་སོགས་དགེ་བའི་བྱ་བ་རྣམས།  ། དུས་རྣམས་ཀུན་དུ་གཡེལ་བ་མེད་པར་བྱས། ། མདོར་ན་ལུས་ཀྱི་ཕྱག་དང་བསྐོར་བ་དང་།  ། ངག་གི་བཟླས་བརྗོད་བསྟོད་པ་སྨོན་ལམ་དང་།  ། ཡིད་ཀྱི་ལྟ་བ་སྙིང་རྗེ་སྒོམ་པ་སོགས།  ། སྒོ་གསུམ་དགེ་ལ་བརྩོན་པས་མི་ཚེ་བསྐྱལ།  ། ད་དུང་ཚེ་ཡི་ལྷག་མ་གང་ཡོད་དེ།  ། བཤད་སྒྲུབ་བསྟན་པའི་བྱ་བ་འབའ་ཞིག་གིས། ཉིན་མཚན་འདས་པར་བྱས་ནས་འཆི་བའི་ཚེ། ། འགྱོད་པ་མེད་པར་དགའ་བཞིན་ཚེ་འཕོས་ཏེ།  ། རྒྱལ་བའི་ཞིང་ཁམས་མཆོག་ཏུ་སྐྱེས་གྱུར་ནས།  ། རྒྱལ་བ་སྲས་བཅས་མཉེས་པར་བྱེད་པར་སྨོན།  ། ”⑨ཞེས་ཁོང་དབུས་གཙང་ནས་སློབ་གཉེར་རྫོགས་ཏེ་ཕྱིར་རང་དགོན་ལ་ལོག་རྗེས།  “བཤད་སྒྲུབ་བསྟན་པའི་བྱ་བ་འབའ་ཞིག་གིས།  ། ཉིན་མཚན་འདས་པར་བྱས”་པ་ལས་སྲིད་ཀྱི་བྱ་བར་ཞུགས་པའམ་གོང་མའི་ས་སྣེ་སྒྲུབ་པ་སོགས་ཀྱི་གཏམ་ཕྲན་བུ་ཙམ་ཞིག་ཀྱང་མེད། གོང་མའི་ས་ནས་ལས་སྣེ་ཞིག་ཐོབ་པ་ནི་བོད་ཀྱི་བླ་མ་མང་པོ་ཞིག་གིས་སྐབས་དེར་གཙིགས་འཛིན་བྱེད་པའི་དོན་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ན། ཆོས་རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་གྱིས་དེ་ལ་རྩོལ་བ་མ་བྱས་པ་ནི་ཁོང་ལ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་ཐུགས་དགོངས་ཤིག་ཡོད་ངེས་པ་ལས། ཁོང་ལ་དེ་ཐོབ་པའི་ཆ་རྐྱེན་མ་ལྡན་པའམ་ཡང་ན་གོང་མས་མ་གནང་པ་ཡང་མིན་པར་སེམས། གཙོ་བོ་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་ཆོས་སྒོར་ཞུགས་པའི་རབ་བྱུང་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ཁོང་གིས་བཀའ་གདམས་གོང་མ་དག་གི་རྣམ་ཐར་བསྐྱངས་ཏེ། འདུལ་བ་ལ་སྐབས་དེའི་གྲུབ་མཐའ་གཞན་ལས་ལྷག་པའི་དང་དོད་བྱེད་པ་དེ་ཐུགས་སུ་འཇགས་ཡོས་པའི་གནད་ལ་ཐུག་པས། “རང་གི་སྡོམ་པ་གསུམ་གྱི་ཉམས་ལེན་རྣམས།  ། ཅི་ནུས་ཉམས་སུ་ལེན་པ་གཞིར་བཞག་ནས།  ། ”ཞེས་ཁོང་གི་ཐུགས་དགོངས་དངོས་མཚོན་པའི་གསུང་འདི་ཡང་བྱུང་། བཀའ་གདམས་གོང་མ་དག་ལ་འདུལ་བ་ལ་རང་གི་མིག་བཞིན་བསྲུང་བའི་ཕྱག་ལེན་ཡོད་ཅིང་། དེའི་སྙིང་པོ་ནི་བུད་བསྙེགས་ཐོབ་གསུམ་ཏེ། མི་གྲལ་ནས་བུད། ཁྱི་གྲལ་བསྙགས། ལྷ་གྲལ་ཐོབ་ཅེས་པ་ལྟར། ཐར་བ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕངས་གཉེར་བའི་རབ་བྱུང་པས་འཇིག་རྟེན་པའི་ཁེ་དྲག་ངོ་སོ་ཐམས་ཅད་རིང་དུ་དོར་དགོས་ཤིང་། གོས་ཕྱགས་དར་བ། ཟས་བསོད་སྙོམ་པ་ཞེས་པའི་བཅས་ཁྲིམས་ལས་མི་འགལ་བ་ཞིག་ལ་འབད་དགོས། རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་ཡར་སྔོན་ནས་རབ་བྱུང་པས་འཇིག་རྟེན་པའི་ཁེ་དྲག་གཉེར་བར་དགག་བྱ་བྱེད་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། འགྲོ་མགོན་འཕགས་པ་གོང་མ་སེ་ཆེན་རྒྱལ་པོས་གདན་དྲངས་ཏེ། གཟབ་རྒྱས་ངང་ཕེབས་པའི་སྟ་གོན་བྱེད་སྐབས། སྐབས་དེའི་མཁས་པ་བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲིས་སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་བཀའ་ཆག་སྤྲིན་གྱིས་སྒྲིབ། ། སེམས་ཅན་བདེ་སྐྱིད་མི་དབང་ལག་ཏུ་གཏད།  ། སྙིགས་དུས་དགེ་སྦྱོང་དཔོན་པོའི་ཆ་བྱད་འཛིན།  ། འདི་གསུམ་མ་རྟོགས་འཕགས་པ་མིན་པར་གོ ། ”་ཞེས་ཟུར་ཟ་བྱས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པ་དང་། རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ་ཡང་ཏཱ་མིན་གོང་མས་ཐེངས་བདུན་ལ་གདན་ཞུས་ནས་མ་ཕེབས་པ་ཁོང་གི་འདུལ་བའི་བཅས་ཁྲིམས་ལས་མི་འགལ་བའི་མཚོན་ཚུལ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པར་སེམས། དེས་ན་ཆོས་རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན་གྱིས་གོང་མའི་དབུ་བླ་མ་མཛད་པ་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་སོགས་སྔོན་བྱོན་འདུལ་འཛིན་དམ་པ་དག་གི་ལམ་སྲོལ་བསྐྱངས་པ་རེད་ཟེར་ཆོག་སྙམ་མོ།  །
          མཆན། 
          ①ཀན་སུའུ་ཡི་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་1995ལོའི་ཟླ་བཅུ་པར་པར་བསྐྲུན་བྱས་པའི་《 ཀན་སུའི་མི་རིགས་དང་ཆོས་ལུགས་》(ཀན་སུའུ་ཏང་གི་སློབ་གྲྭའི་བསླབ་དེབ)ཀྱི་ལེའུ་བཅུ་པ་“ཀན་སུའུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་”ཞེས་པའི་ནང་གསལ། 
          ②འཇའ་ས་དེ་ནི་ཏཱ་མིན་ཡུང་ལོ་བཅུ་པའི་(1412)ཟླ་ལྔ་པའི་ཚེས་གཅིག་ཉིན་གོང་མས་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་དགོན་བདག་དང་གོང་མའི་དབུ་བླ་(灌顶净觉弘济大国师)དཔལ་ལྡན་བཟང་པོ་ལ་ཆོ་ལོ་སྦྱར་བའི་ཐམ་ཀ་དང་བཅས་ཏེ་གནང་བ་ཡིན་ཞིང་། དེའི་གཡོན་ཏུ་བོད་ཡིག་དང་གཡས་སུ་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བྲིས་ཡོད་ཅིང་། ཁོ་བོས་ད་ཐེངས་མཐོང་བ་ནི་མ་ཡིག་གི་དཔར་ཡིན་པས་བོད་ཡིག་སུག་རིང་དེ་གསལ་པོར་ངོས་མི་ཟིན། རྒྱ་ཡིག་ལ་ཡིག་འབྲུ་སུམ་བརྒྱ་དང་བདུན་ཡོད་ལ། རྒྱ་བོད་ཡི་གེ་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་“皇帝之宝”ཞེས་པའི་ཐམ་ཀ་ཡང་བརྒྱབ་ཡོད་པ་རེད། འཇའ་ས་དེའི་རིང་ཐུང་ལ་ཀུང་ཧྥིན་160དང་ཞེང་ལ་ཀུང་ཧྥིན་67ཡོད། 1985ལོར་པེ་ཅིན་གནའ་བོའི་ཕོ་བྲང་དངོས་མང་བཤམས་སྟོན་ཁང་གིས་རྟོགས་ཞིབ་བྱས་རྗེས་མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དངོས་རྫས་ངོ་མ་ཡིན་པ་ངོས་བཟུང་ཞིང་། 1988ལོར་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་གནའ་རྫས་རྟོགས་ཞིབ་མཁས་པས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རིག་རྫས་ཨང་རིམ་་གཉིས་པར་ཐག་བཅད། 
          ③候赞固录家薄自永乐之起盖自永乐以来 至今历代之矣代而传之授之父而父授之子其子 授之孙其来以远至于候哈诸万把坚措之手二十 一世其中苦不尽言不得不诉列其后同治元年十 月十五日 回匪扰乱十一月逃之在外至于番地身 贫家薄居住三载难度光明由蕃地而赴岷邑乡村 水磨沟闲居八春五亲戚而有房户不过一时之电 照无朋友而有善良亦可济渴之急虽则处居他乡光阴多多房户此事吾终身苦情开列于后后日举薄揽者不可不谕。གོང་གི་རྒྱ་ཡིག་ཚན་པ་འདི་ནི་རབས་འབྱམས་སྦྱིན་པ་རྒྱ་ཚོས་བྲིས་པའི་དགོན་པའི་བླ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཁ་བྱང་ཡིན་ལ།  ཁོང་ཚོའི་བླ་རྒྱུད་སྤེལ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ནི་ས་སྐྱ་པ་ལྟར་ཁྱིམ་རྒྱུད་ལས་གཞན་ལ་མི་སྤེལ་བ་རེད།  “候”ཞེས་པ་ནི་བླ་མ་འདིའི་མི་རྒྱུད་ལ་ཧ་ལམ་སུང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ནས་ཡོད་པའི་རྒྱའི་རུས་མིང་ཡིན།  "赞固表"ཞེས་པ་ནི་ཁོ་ཚོ་བོད་ཀྱི་ས་མཐའ་བསྲུང་བའི་དམག་དཔོན་གྱི་རྒྱུད་པ་ཡིན་པས་“བཙན་སྐོར”ཞེས་པ་ཨེ་ཡིན་བསམ་ཀྱང་དཔྱད་གཞི་ཅི་ཡང་མེད། 哈诸万把坚措ཞེས་པ་དེ་བླ་བརྒྱུད་ཀྱི་གོ་རིམ་ལྟར་ན་རབ་འབྱམས་སྦྱིན་པ་རྒྱ་མཚོ་ཞེས་པ་ཡིནངེས་ཏེ། ཁོང་ཆུང་དུས་བླ་བྲང་དགོན་པའི་ཆོས་གྲྭར་ཞུགས་ཏེ། འཇམ་བཞད་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ་བླ་མར་བསྟེན་ཏེ་ལོ་བཅོ་ལྔའི་རིང་བརྩོན་པ་བྱས་མཐར་རྡོ་རིམ་དགེ་བཤེས་ཀྱི་མཚན་བཏགས་ཐོབ། གོང་མ་ཡུང་ལོ་ནས་ཁོང་ལ་ཐུག་རེག་བར་བླ་རབས་ཉེར་གཅིག་བརྒྱུད་པར་བཤད་པ་རྣམས་ནི་གཤམ་གསལ་ལྟར་ཡིན། ༡ཤར་བ་བརྩོན་འགྲུས་རིན་ཆེན།  ༢མཁས་བཙུན་བཟང་བོ།   ༣ ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག ༤ཆོས་བཟང་།  ༥ དོན་གྲུབ་རྒྱལ་པོ།  ༦ཆོས་དབང་གྲགས་པ།  ༧དཔལ་འབྱོར་སེང་གེ ༨ རྣམ་རྒྱལ་མཚན།  ༩བློ་བཟང་རྒྱལ་མཚན། ༡༠བློ་བཟང་ཐོས་མིང་། ༡༡བློ་བཟང་ཚུལ་ཁྲིམས། ༡༢བློ་བཟང་ཆོས་འབྱོར།  ༡༣བློ་བཟང་མགོན་པོ། ༡༤བློ་བཟང་ཆོས་འཕེལ། ༥ངག་དབང་དོན་གྲུབ། ༡༦རྣམས་བསོད་བླ་མ། ༡༧རབ་འབྱམས་པ་བློ་བཟང་སེང་གེ༡༨རམ་འབྱམས་བློ་བཟང་ཆོས་འཕེལ། ༡༩རབ་འབྱམས་དར་རྒྱས། ༢༠བཀའ་བཅུ་བཟོད་པ་རྒྱ་མཚོ། ༢༡རབ་འབྱམས་པ་སྦྱིན་པ་རྒྱ་མཚོ། 
          ④ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་1982ལོར་པར་ཏུ་བསྐྲུན་པའི་《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་》ཤོག་ངོས་708ན་གསལ། 
          ⑤ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་1982ལོར་པར་བསྐྲུན་པའི་《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་》ཤོག་ངོས་680ན་གསལ། 
          ⑥མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེ་ཡོད་ས་ནི་ད་ལྟའི་ཀན་སུའུ་ལིན་ཞ་ཧོས་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཁེང་ལོ་རྫོང་ཡིན་ཞིང་། ཆོས་རྗེ་བརྩོན་གྲུས་རིན་ཆེན་གྱི་ཕ་ཡུལ་ནི་ཀན་སུའུ་ཏིན་ཞིས་ས་ཁུལ་མེང་ཞན་ཏེ་གནའ་དུས་དེ་ལ་“岷州 ”ཟེར། 
          ⑦《长乐显应宫出土郑和塑像考释》作者: 刘如仲 资料来源:长乐旅游网:http//www.cltour.com
          ⑧མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེ་དགའ་ལྡན་ཆོས་འཁོར་གླིང་དུ་ཉར་བའི་བླ་རབས་ཀྱི་ནང་དོན་གཞིར་བཟུང་ནས་བྲིས། 
          ⑨མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་བླ་རབས་ན་གསལ། ཟུར་བཀོད།  
          དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་དང་པོ།  
          ༄༅། ། ཚེ་རིང་གནམ་གྱི་ཤེ་མོང་གིས་སྟོབས་ཀྱི་འཁོར་ལོས་བསྒྱུར་བ་འཇམ་དབྱངས་གོང་མ་ཆེན་པོའི་ལུང་གིས་ཆེས་ཆེར་སྐྱོབས་མཛད་ས་མ་ཏི་པཀྴི་ཞེས་བསྔགས་པ། ངག་དབང་མཁས་གྲུབ་འཇིགས་བྲལ་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་མ་ཧཱ་པཎྜི་ཏ་བཛྲ་དྷ་ར་བཞད་པའི་རྡོ་རྗེར་འབོད་པའི་གཏམ།
          ཐུབ་བསྟན་གསེར་གྱི་འཁོར་ལོས་བསྒྱུར་བའི་ནོར་ལྡན་ཡངས་པར་འཁོར་བའི་སྐྱེ་འགྲོ་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་དུ་མ་ཧཱ་དགོན་མོ་ཆེའི་ལས་སྣེ་ཚོགས་འདུ། གྲྭ་མང་། མཆོད་གཞིས་སྦྱིན་བདག དཔོན་བློན་སྡེ་འབངས་དང་བཅས་པ་ནས་ངེས་པ་བྱེད་དགོས་རྒྱུར། དགེ་སློང་བློ་བཟང་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་ཟེར་བ་འདི་ལ་དགོན་དེ་ཉིད་ཀྱི་བདག་པོར་བསྐོ་བཞག་གི་ཆེད། ཆོས་རྗེའི་ཆོ་ལོ་བྱིན་ཡོད་པས་ཁྱེད་གོང་སྨོས་རྣམས་ནས། ཆོས་རྗེ་པ་ཁོང་ལ་མི་འོས་པའི་བརྙས་སྨོད་ལོག་སྒྲུབ་ཀྱིས་རང་སེམས་རྒྱ་ཡན་དུ་མ་གཏོང་བར་ཞེ་ས་བཀུར་གཟོས། རྩི་འཇོག་ཆེན་པོར་འོས་པའི་གཟེངས་སོགས་ཚུལ་བཞིན་ཡང་དག་བགྱིས་ན། ༧ངོས་ནས་ཀྱང་འདི་ཕྱི་ཀུན་ཏུ་དགེ་བའི་སྐྱབས་འཕྲིན་དྲང་སྲོང་བདེན་ཚིག་གི་ཤེས་པ་བརྗོད་པའི་དབྱར་རྔའི་དབྱངས་སྙན་སྐལ་ལྡན་མདོངས་མཐའི་རྣ་བའི་བཅུད་ལེན་དུ་སྤྲོ་བས་རང་རང་གིས་སྐལ་བ་མི་དམན་པ་གྱིས་ཤིག་ཅེས་གོ་བར་བྱ་བ་བཀའ་རྟགས་རྡོ་རྗེའི་རི་མོར་མངོན་པར་གསལ་བའི་ཐ་ཚིག་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་བའི་མཚོ་མིག་ས་སྤྲེལ་ཆོ་འཕྲུལ་ཟླ་བའི་དཀར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་བ་གསུམ་པར་བླ་བྲང་ཐུབ་བསྟན་ཕོ་བྲང་ནས་བྲིས་པ་ཛ་ཡནྟུ། ﹙གོང་གི་འདི་དར་ཟབ་དམར་པོའི་སྟེང་བྲིས་ཡོད)
          དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་གཉིས་པ། གང་གི་དྲིན་གྱི་བདག་བློ་རྒྱས་མཛད་པའི། ། རྗེ་བཙུན་བླ་མ་རྣམས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།  ། བརྩོན་རིན་བདག་གི་རྣམ་ཐར་མདོར་བསྡུས་ནི།  ། སྐྱེས་ཡུལ་མདོ་སྨད་ཤར་ཡུལ་མཐིལ་དུ་སྐྱེས། ། ཕ་ནི་དེ་གུ་ཧོར་འཕན་ཞེས་བྱ་དང་། ། མ་ནི་འབྲོ་བཟའ་བསོད་ནམས་མཚོ་ཞེས་བྱ།  ། སྐྱེས་ནས་ལོ་བརྒྱད་ལོན་ཚེ་ཚེགས་མེད་པར།  ། གསུང་རབ་ཀློག་པ་སོགས་ལ་མཁས་གྱུར་པས།  ། ཤེས་པ་རང་རྡོལ་བྱུང་ཞེས་མི་རྣམས་གླེང་།  ། དེ་ཚེ་ཡུལ་དེར་བཞུགས་པའི་བླ་ཆེན་ནི། ། དབུས་གཙང་ཕྱོགས་སུ་ལོ་གྲངས་བཅོ་བརྒྱད་བར།  ། མཚན་ཉིད་གསང་སྔགས་ཀུན་ལ་སྦྱངས་པ་ཡི།  ། བསྟན་འཛིན་ཆེན་པོ་ལྷ་བླ་མ་ཞེས་པས།  ། ཁྱེའུ་ཤེས་རབ་ཅན་ཞིག་འདུག་གོ་ཞེས།  ། གསན་ནས་ཁྱེའུའི་མེས་པོ་ལས་སོགས་ལ།  ། ཅིས་ཀྱང་ངེད་ཀྱི་སློབ་མར་འབུལ་དགོས་ཞེས།  ། ཞ་ད་ནན་ཆེར་གནང་བ་ལ་བརྟེན་ནས།  ། ལོ་གྲངས་བཅུ་གཅིག་ལོན་ཚེ་ཁོང་ལ་ཕུལ། ཁོང་གིས་བུ་གཅིག་པ་བཞིན་གཅེས་པར་བསྐྱངས།  ། རབ་ཏུ་བྱུང་ཞིང་ཐོག་མར་ཕར་ཕྱིན་གཞུང་།  ། འཛིན་དུ་བཅུག་ནས་སྦྱོར་བ་བརྩི་བ་དང་།  ། གཞུང་བཤད་ཐོག་ཙམ་མཛད་ཅིང་དེ་རྗེས་སུ།  ། སྔགས་གྱི་སྒྲུབ་དཀྱིལ་དུ་མ་འཛིན་བཅུག་ནས།  ། བཀའ་ལུང་འགྲིག་ཆགས་ལ་སོགས་ལེགས་པར་གནང་།  ། དེ་ནས་ཁོང་གིས་བདག་རྐྱེན་མཛད་པ་དང་།  ། རང་གི་ཤུགས་དྲག་དད་པས་ཡིད་བསྐྱོད་པས།  ། ལོ་གྲངས་ཉི་ཤུ་རྩ་དྲུག་ལོན་པའི་ཚེ།  ། འབད་རྩོད་ཆེན་པོས་བོད་ཡུལ་དབུས་སུ་ཕྱིན།  ། དགེ་ལྡན་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་གླིང་མཆོག་ཏུ།  ། ཁམས་གསུམ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཙོང་ཁ་པའི།  ། རྒྱལ་ཚབ་ཆོས་རྗེ་དར་མ་རིན་ཆེན་དང་།  ། ཆོས་རྗེས་འདུལ་བ་འཛིན་པ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས། ། མཁན་སློབ་མཛད་ཅིང་འདུལ་འཛིན་བཅུ་ཕྲག་གཅིག ། ཚོགས་པའི་དབུས་སུ་གཞི་ནས་རབ་བྱུང་དང་།  ། བསྙེན་པར་རྫོགས་པའི་སྡོམ་པ་ལེགས་པར་མནོས། ། བསླབ་པ་ཚུལ་བཞིན་སྲུང་བ་གཞིར་བཞག་ནས། ། རྡོ་རྗེ་འཛིན་པ་དུ་མའི་སྤྱན་སྔ་རུ། ། སྨིན་བྱེད་དབང་དང་རྗེས་གནང་དུ་མ་ཞུགས།  ། མཁས་པའི་དབང་པོ་དུ་མའི་སྤྱན་སྔ་རུ།  ། ལོ་གྲངས་བཅོ་ལྔར་གཞུང་ལུགས་དུ་མ་བསླབས།  ། ཕར་ཚད་གཉིས་དང་རྩ་འཇུག་གཞི་གསུམ་དང་།  ། འདུལ་བ་མངོན་པ་གོང་འོག་རྒྱུད་བླ་དང་།  ། སྤྱོད་འཇུག་རྣམས་ལ་གཙོ་བོར་ཞིབ་ཏུ་སྦྱངས།  ། གཞན་ཡང་ཚད་མ་སྡེ་བདུན་མདོ་དང་བཅས།  ། དབུ་མ་རིགས་ཚོགས་དྲུག་དང་བྱམས་ཆོས་ལྔ།  ། བསླབ་བཏུས་ལ་སོགས་བསྟན་ཆོས་ཕལ་ཆེར་ཉན།  ། ཁྱད་པར་གསང་བ་འདུས་པའི་རྒྱུད་རྒྱལ་དང་།  ། བདེ་མཆོག་རྩ་རྒྱུད་བརྟག་པ་གཉིས་པའི་རྒྱུད།  ། དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་འགྲེལ་ལ་སོགས་པ།  ། ལེགས་པར་སྦྱངས་ཤིང་ཐེ་ཚོམ་ཆོད་པར་བྱས།  ། འདུས་པའི་རྫོགས་རིམ་རིམ་པ་ལྔ་བ་དང་།  ། བདེ་མཆོག་ལོ་དྲིལ་གཉིས་ཀྱི་རྫོགས་རིམ་དང་། ། ན་རོའི་ཆོས་དྲུག་སྦྱོར་དྲུག་ལ་སོགས་པའི།  ། བསྐྱེད་རྫོགས་མན་ངག་རྣམས་ལ་ལན་མང་དུ། ། ཐོས་བསམ་སྒོ་ནས་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་བྱས་ཤིང་།  ། སྒོམ་པས་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་ཁུར་ཡང་བཟུང་།  ། གསང་འདུས་དུས་འཁོར་རྡོར་དབྱིངས་ལ་སོགས་པ།  ། རྒྱུད་སྡེའི་ཆོ་ག་ཆེན་པོ་དུ་མ་ཡི།  ། ལག་ལེན་གོ་དོན་བྲི་ཐིག་གར་དབྱིངས་སོགས།  ། ཀུན་ལ་གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་སྤོབ་པ་བརྙེས།  ། མདོ་རྒྱུད་མན་ངག་འཆད་རྩོད་རྩོམ་ཀུན་ལ།  ། མཁས་མང་མདུན་དུ་མཁས་པའི་གྲགས་པ་ཐོབ།  ། དེ་ནས་ལོ་གྲངས་བཞི་བཅུ་ལོན་པའི་ཚེ། ། སླར་ཡང་མདོ་སྨད་ཤར་ཡུལ་ཕྱོགས་འདིར་འོང་།  ། རང་གིས་རྟོགས་པའི་ལེགས་བཤད་གཏམ་འདི་དག ། སྐལ་ལྡན་འགའ་ལ་ལེགས་པར་བསྟན་བྱས་ཏེ།  ། རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་འཕེལ་ན་ཅི་མ་རུང་།  ། སྙམ་པའི་བསམ་པས་ལོ་གྲངས་དུ་མའི་བར། ། སྡེ་སྣོད་རྒྱུད་སྡེ་གཞུང་ཆེན་དུ་མ་དང་།  ། ལམ་གྱི་རིམ་པ་རྣམས་དང་བསླབ་བྱ་རྣམས།  ། འབད་པས་བཤད་ཅིང་གང་ལ་གང་མཁོ་བའི།  ། བཀའ་ལུང་རྗེས་གནང་ལག་ལེན་འགྲིག་ཆགས་དང་། ། སྐྱེད་རྫོགས་མན་ངག་ལས་ཚོགས་སྦྱིན་བསྲེག་སོགས།  ། ཀུན་ལ་ཉེར་མཁོའི་ཆོས་རྣམས་རྒྱ་ཆེར་བསྟན།  ། ལྷག་པར་བསྟན་པའི་རྩ་བ་ཚུགས་ཕྱིར་དུ།  ། འདུལ་བའི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་ནས་བཤད་པ་བཞིན། སྒྲུབ་བྱ་རྣམས་ལ་རབ་བྱུང་བསྙེན་རྫོགས་ཀྱི།  ། ཆོ་ག་རྣམ་པར་དག་པས་སྡོམ་པ་བྱིན། ། སོ་སོ་བསླབ་བྱ་རྣམས་དང་ལས་འབྲས་ཀྱི། ། འདོར་ལེན་བྱེད་ཚུལ་རྒྱས་པར་ཡང་ཡང་བཤད།  ། ཐ་ན་ཁྱིམ་པ་རྣམས་ལ་བསྙེན་གནས་ཀྱི།  ། སྡོམ་པ་བྱིན་ནས་སྐྱབས་འགྲོ་ཡིག་དྲུག་དང་།  ། གསུང་རབ་འབྲིང་འདོན་སྦྱིན་གཏོང་ལ་སོགས་པ།  ། དགེ་བ་དུ་མའི་ལས་ལ་ལེགས་པར་སྦྱར། ཁ་ཡི་ཆོས་བཤད་ཙམ་ལ་མ་བཞག་པར།  ། རང་གི་སྡོམ་པ་གསུམ་གྱི་ཉམས་ལེན་རྣམས།  ། ཅི་ནུས་ཉམས་སུ་ལེན་པ་གཞིར་བཞག་ནས།  ། གཙུག་ལག་ཁང་དང་མཆོད་རྟེན་བརྩིག་པ་དང་།  ། སྐུ་གཟུགས་བཞེངས་དང་གསུང་རབ་འབྲི་འདོན་དང་།  ། དཀྱིལ་འཁོར་སྒྲུབ་མཆོད་སྦྱིན་བསྲེག་དུས་གཏོར་དང་། སྦྱིན་གཏོང་ལ་སོགས་དགེ་བའི་བྱ་བ་རྣམས། ། དུས་རྣམས་ཀུན་དུ་གཡེལ་བ་མེད་པར་བྱས།  ། མདོར་ན་ལུས་ཀྱི་ཕྱག་དང་བསྐོར་བ་དང་།  ། ངག་གི་བཟླས་བརྗོད་བསྟོད་པ་སྨོན་ལམ་དང་།  ། ཡིད་ཀྱི་ལྟ་བ་སྙིང་རྗེ་སྒོམ་པ་སོགས།  ། སྒོ་གསུམ་དགེ་ལ་བརྩོན་པས་མི་ཚེ་བསྐྱལ།  ། ད་དུང་ཚེ་ཡི་ལྷག་མ་གང་ཡོད་དེ།  ། བཤད་སྒྲུབ་བསྟན་པའི་བྱ་བ་འབའ་ཞིག་གིས།  ། ཉིན་མཚན་འདས་པར་བྱས་ནས་འཆི་བའི་ཚེ། ། འགྱོད་པ་མེད་པར་དགའ་བཞིན་ཚེ་འཕོས་ཏེ། ། རྒྱལ་བའི་ཞིང་ཁམས་མཆོག་ཏུ་སྐྱེས་གྱུར་ནས།  ། རྒྱལ་བ་སྲས་བཅས་མཉེས་པར་བྱེད་པར་སྨོན།  ། རང་གི་རྣམ་ཐར་མདོར་བསྡུས་འདི། ། རང་གི་ཡིད་རང་འཕེལ་ཕྱིར་དང་། ། རང་གི་ཡོན་ཏན་བསྟན་ཕྱིར་ཏུ།  ། རང་གི་གནས་ལུགས་བརྗོད་པའོ།  ། ཆོས་རྒྱུས་མེད་པའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས།  ། འཇིག་རྟེན་པ་ཡི་བར་བིར་འགའ།  ། ཐོས་ན་ངོ་མཚར་སྐྱེས་འགྱུར་གྱི།  ། འདི་ལ་ངོ་མཚར་ཅི་ཡང་མེད།  ། ཆོས་རྒྱུས་ཆེ་བས་འདི་མཐོང་ནས།  ། གཟུ་བོར་གནས་པའི་བློས་བསམ་ན།  ། འདི་ལ་ངོ་མཚར་སྐྱེ་བར་འགྱུར།  ། མངྒ་ལཾ།  ། བྷ་ནྟི། །  ། ། 
          ༄༅། ། དེ་ནས་རིམ་པར་བླ་རབས་རྒྱུད་པ་ནི།  ། མཁས་བཙུན་བཟང་པོ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག ཆོས་བཟང་། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་བོ། ཆོས་དབང་གྲགས་པ། དཔལ་འབྱོར་སེང་གེམཚན་བརྗོད་པར་དཀའ་བ་རྒྱལ་བའི་སྲས་བོ་དཔལ་འབྱོར་སེང་གེ་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་དེ་ཉིད་གཞན་དོན་དུ་གཤེགས་ཁར་ཞལ་ཆེམ་ཕྱག་བྲིས་སུ་གནང་བ་ནི་འདི་ལྟར། བདག་དཔལ་འབྱོར་སེང་གེ་འཇིག་རྟེན་གྱི་གདུལ་བྱའི་སྣང་བ་ད་ལྟ་རྫོགས་པ་ཡིན། ད་འདི་ནས་ཚེའི་འདུ་བྱེད་བཏང་ལ། དགའ་ལྡན་དུ་རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་དྲུང་། གནས་ཡིད་དགའ་ཆོས་འཛིན་དུ་པད་མ་སྟོང་ལྡན་གྱི་སྟེང་དུ་ལྷའི་བུ་རྣམ་དཔྱོད་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཞིག་ཏུ་སྐྱེ་བ་བླངས་ནས་རྗེ་བཙུན་གྱི་གསུང་གི་བདུད་རྩི་ངོམས་པ་མེད་པར་ལོངས་སྤྱོད། ཨ་ལ་ལ་ཧོ་ཞེས་གསུངས་སོ།  ། དཔལ་འབྱོར་གངས་རིའི་སྤོ་ལ་གནས་བཅས་པའི།  ། ཕུན་ཚོགས་དགེ་ལེགས་དུ་མའི་རལ་ཁུར་འཛིན།  ། རྣམ་དཀར་མཛད་པའི་སྡེར་འཕྲེང་ཆེར་གཡོ་བའི།  ། མཁས་མཆོག་སྨྲ་བའི་སེང་གེ་དེ་ལ་འདུད།  ། ཞེས་མཆོད་པར་བརྗོད་པ་སྔོན་དུ་བཏང་ནས་སྐབས་དོན་རྣམ་ཐར་གྱི་ཚིག་འགའ་བརྗོད་པ་ལ། བདག་ཅག་གི་བླ་མ་དེ་ནི་དྲུང་པ་རིན་པོ་ཆེའི་གདུང་རྒྱུད་དྲུག་པ་ཡིན་ལ། གཞོན་ནུའི་དུས་ནས་རྒྱལ་བའི་ཆོས་སྒོར་ཞུགས་ཏེ། ཐོས་བསམ་ལ་ཤིན་ཏུ་བརྩོན་པར་མཛད་ཅིང་། དགུང་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་བདུན་གྱི་ཐོག་དབུས་སུ་བྱོན་ནས་ཐུགས་སྦྱོང་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཛད། བྱང་ངམ་རིང་། གངས་ཅན་ཆོས་འཕེལ། དཔལ་མགོན་སྡེ་ཆེན་སོགས་སུ་ཕེབས་ཏེ་མཁས་མང་མགུ་བར་བྱེད་པའི་གྲ་སྐོར་ཟླ་མེད་པ་མཛད་ནས་རབ་འབྱམས་སྨྲ་བའི་མཚན་གསོལ། སླར་ཡང་དབུས་སུ་བྱོན་ནས་སྔགས་ཀྱི་གྲྭ་ཚང་རྒྱུད་སྟོད་སྨད་རྣམས་སུ་འབྲས་བུ་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་རྣམ་བཞག་མ་ལུས་པ་ཐུགས་སུ་ཆུད། དེ་ནས་གདུལ་བྱ་སྨིན་ཕྱིར་དུ་མདོ་སྨད་དུ་བྱོན་ནས་སྡེ་དཔོན་ཅོའུ་སྤེ་ཆན་པེ་གདུང་རྒྱུད་བརྒྱད་པ་གན་ཅུ་ཡོ་གི་ཅོ་ཏུང་རྫུང་གིས་གཙོ་བྱས། མ་གལ་གྱི་དཔོན་ཡབ་སྲས་ལ་སོགས་པའི་དད་ལྡན་གྱི་འགྲོ་བ་རྣམས་དགེ་བའི་ལམ་ལ་བཀོད། སྡེ་ཕ་ཚུན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ཞིག་གསོས་མཛད། དེ་ནས་བན་ལིས་རྒྱལ་པོས་གདན་དྲངས་ནས་རྒྱ་ནག་ཕོ་བྲང་དུ་བྱོན། རྒྱལ་པོ་ལ་དབང་ལུང་རིམས་འགྲོ་སོགས་མང་པོ་མཛད། དེ་ནས་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་གནས་རི་བོ་རྩེ་ལྔར་བྱོན་ནས་སྐལ་ལྡན་གྱི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ལ་སྨོན་ལམ་རྣམ་པར་དག་པས་མཚམས་སྦྱར། སླར་རྒྱལ་པོ་ལ་གནང་བ་ཞུས་ནས་རང་གི་གདན་སར་ཕེབས། རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་བཀའ་འགྱུར་ལ་སོགས་པ་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་མང་པོ་བཞེངས། རྩང་དབུས་སུ་རྒྱལ་བ་ཡབ་སྲས་ལ་བསྙེན་བཀུར་དང་། གྲྭ་ས་སོ་སོར་མང་འགྱེལ་སོགས་གཏོང་སྒོ་བྱེད་པའི་འགྲུལ་བ་སྔ་ཕྱི་ལན་མང་པོ་བརྫང་། སྡེ་ཕན་ཚུན་དུ་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོ་བཙུགས། རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་བཤད་སྒྲུབ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དར་བར་མཛད། དེ་ནས་དགུང་ལོ་དྲུག་བཅུ་རེ་ལྔ་ལ་སྐུ་ཚེ་དེའི་གདུལ་བྱ་རྣམས་འདུལ་བའི་ཕེན་པ་རྫོགས་ནས་གཞན་དོན་དུ་གཤེགས། སྐྱེས་རབས་ཀྱི་གདུལ་བྱ་རྣམས་བསོད་ནམས་བསོགས་པའི་རྟེན་དུ་ཐུགས་ལྗགས་སྤྱན་གསུམ་ལ་སོགས་པ་རང་བསྲེལ་རིགས་ལྔ་བྱོན།  དེ་རྣམས་ཆོས་སྡེ་ཕན་ཚུན་ནས་གསེར་བཟང་ལས་གྲུབ་པའི་མཆོད་རྟེན་གཉིས་བཞེངས། ཞལ་ཆེམས་ནས་བྱང་ཆུབ་རྒྱ་འབུམ་གྱིས་བཀྲ་ཤིས་མཆོད་རྟེན་བཞེངས་པར་བྱ་གསུང་།  དེ་ལྟར་བཞེངས་པའི་དགེ་བ་མ་ལུས་པ།  ། ཕྱོགས་གཅིག་བསྡོམས་པ་དེ་ཡིས་བདག་ཅག་རྣམས།  །  སྐྱེས་དང་སྐྱེ་བའི་ཚེ་རབས་ཐམས་ཅད་དུ།  ཁྱོད་ཀྱིས་དགྱེས་པས་ཐུགས་སུ་འཛིན་གྱུར་ཅིག། དེ་ནས་བླ་རབས་ཕྱི་མ་རྣམས་རིམ་པར།  རྣམ་རྒྱལ་མཚན།  བློ་བཟང་རྒྱལ་མཚན།  བློ་བཟང་ཐོས་མིང་། བློ་བཟང་ཚུལ་ཁྲིམས། བློ་བཟང་ཆོས་འབྱོར།  བློ་བཟང་མགོན་པོ།  བློ་བཟང་ཆོས་འཕེལ། ངག་དབང་དོན་གྲུབ་རྣམས་སོ།  རྣམས་བསོད་བླ་མ། སརྦ་མངྒ་ལཾ། །  ། ། 
          རབ་འབྱམས་པ་བློ་བཟང་སེང་གེ རབ་འབྱམས་བློ་བཟང་ཆོས་འཕེལ།  རབ་འབྱམས་དར་གྱིས་(རྒྱས) །  བཀའ་བཅུ་བཟོད་པ་རྒྱ་མཚོ།  རབ་འབྱམས་པ་སྦྱིན་པ་རྒྱ་མཚོ།  སརྦ་མངྒ་ལཾ། །  ། ཆོས་རྗེ་བློ་བཟང་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ།  
          དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་གསུམ་པ།  
          《长乐显应宫出土郑和塑像考释》作者:刘 如仲 资料来源:长乐旅游网 http/www. cltour. com
          “郑和下西洋之领导成员与塑像
          明永乐至宣徳年间郑和七次下西洋、其组织规模相当庞大,船只多达千万余艘、最少亦有48 艘。随从人员从领导到民稍、余丁,最多时近三万人,少亦二万余⑨人。
          第一次下西洋为27800余人,其领导为郑和、 王景弘等人。
          第二次下西洋人数不详,其领导为郑和、王景弘、候显(司礼少监)太监李兴、朱良、杨真,石 少监洪保等人。
          第三次下西洋为30000余人,其领导为郑和、 王景弘、候显、李兴、朱良、周满、洪保、杨真、张 达、吴忠、朱真、费信、马欢、哈三、蒲日和等。
          第四次下西洋为27670人,其领导为郑和、候 显、王景弘、右少监洪保等人。
          第五次下西洋总人数不详,其领导为郑和、 候显、王景弘、杨敏、李恺等人。          第六次下西洋总人数不详,其领导为郑和、 王景弘、杨敏、李恺等人。第七次下西洋总人数为27410人,其领导者 据长乐南山寺碑为11人。正使太监郑和、王景 弘、副使太监李兴、朱良、周满、洪保、杨真、张达、 吴忠、都指挥使朱真、王衡。顾炎武所录太仓刘 家港天妃宫通番事迹碑为10人。其中无李兴。 据记载在宣德五年奉诏下西洋名单里有李兴。 只是南京到长乐这段行程及长乐停留期间不在, 他是在宣德五年从泉州上船隨之出使。故领到班子里仍为11人。但也有文献记载为10人及7人者。
          郑和出使人员不是完全固定的,就是领导者 亦有变化。每次出使人员均有不问。从明初开 始。出使异邦,多用宦官主其事,因之郑和下西 洋亦以宦官力其领导核心,其重要之取务皆由宦 官充任。其中宦官作过正使太监有7人之多。明 朝宦官设十二监,每监设太监一人。官居四品; 左右少监各一人。官居从四品;左右监丞各一 名。官居正五品。”